Aminotransferaza alaninowa (ALAT) to enzym wewnątrzkomórkowy, który występuję najczęściej w komórkach wątroby ( występuje w dużych ilościach w hepatocytach ), rzadziej w mięśniu sercowym i mięśniach szkieletowych. Poziom enzymu ustala się podczas badania biochemicznego krwi. Stosunek poziomu aktywności AspAT do ALAT pozwala obliczyć wskaźnik de Ritisa, (pozwala ocenić stosunek dwóch transaminaz – aminotransferazy asparaginianowej i alaninowej) d którego wartość powyżej lub poniżej jedności sugeruje wystąpienie określonych chorób wątroby. Największe stężenie ALAT wykazują wątroba i nerki. Wskaźnik ALAT najczęściej stosuje się do określenia stopnia uszkodzenia komórek wątrobowych. Wynik badania przekazany specjaliście daje obraz diagnozy choroby i umożliwia skierowanie pacjenta na kolejne specjalistyczne badania. Gdy funkcjonowanie wątroby jest nieprawidłowe, aminotransferaza alaninowa uwalnia się do krwi. W wyniku tego procesu badanie krwi daje podwyższony poziom enzymu. Pacjent, który został poinformowany przez lekarza o wyższym stężeniu ALAT, po przedstawieniu wyników testów biochemicznych, powinien spodziewać się stanu zapalnego organizmu lub uszkodzeń miąższu wątroby. Razem z badaniem stężenia aminotransferazy alaninowej sprawdza się poziomy: aminotransferazy asparaginianowej, bilirubiny, fosfatazy alkalicznej i dehydrogenazy mleczanowej. Lekarz zleca badanie ALAT pacjentom, u których objawy mogą wskazywać uszkodzenie komórek wątrobowych. Symptomy, które mogą stanowić o schorzeniu to:
- ogólne osłabienie organizmu, zmęczenie, utrata łaknienia, utrata masy ciała, czasem przykurcze mięśni – spowodowane złym stanem odżywienia,
- zaburzenia ze strony układu pokarmowego – wzdęcia, nudności, wymioty, ból w prawej okolicy podżebrowej,
- mężczyźni: utrata owłosienia pachowego i łonowego, utrata libido, impotencja i ginekomastia (powiększenie gruczołów piersiowych) – w wyniku upośledzonego metabolizmu żeńskich hormonów płciowych, czyli estrogenów,
- kobiety: zaburzenia miesiączkowania, utrata miesiączki, bezpłodność,
- wybroczyny skórne, częste krwawienia z nosa i dziąseł – występują z powodu zaburzeń krzepnięcia,
- zabarwione na żółto skóra i błony śluzowe (sygnały żółtaczki), świąd skóry, bardzo ciemny i kolor moczu.
Ostry stan zapalny wątroby
Ostry stan zapalny wątroby charakteryzuje się występowaniem u chorego: brakiem apetytu, przemęczeniem, jasnymi i odbarwionymi stolcami, torsjami, ciemnym moczem i żółtaczką. Przy przewlekłym zapalenie wątroby objawy mogą być nie zauważalne, rozwijać się bezobjawowo. Jedynym symptomem może być osłabienie, brak diagnozy i leczenia doprowadza do niewydolności wątroby. Badanie aminotransferazy alaninowej umożliwia hepatologowi kontrolowanie uszkodzeń w ludzkim organizmie. Lekarze-specjaliści wysyłają na badania osoby, które przyjmują leki szkodliwe dla wątroby, których członkowie rodziny zapadali na choroby wątroby, również dla tych którzy nadużywają alkoholu. Pacjenta kieruje się na biochemię ALAT, gdy pojawi się podejrzeniem WZW. Pacjent, który decyduje się na badanie krwi i ustalenie poziomu ALAT, powinien poinformować lekarza o wszystkich lekach, które przyjmuje, takich jak leki psychotropowe, leki z grupy statyn-obniżające poziom cholesterolu czy leki z wysokimi dawkami salicylanów oraz przy długotrwałym podawaniu fibratów i sulfonylomocznika I generacji. Podwyższony wskaźnik enzymu może być również powodowany intensywnym, wysiłkiem fizycznym, treningiem siłowym, wieloma długotrwałymi powtórzeniami ćwiczeń wytrzymałościowych. Ważne jest by przekazać specjaliście również informacje dotyczące odmiennego stanu, w przypadku kobiet – ciąża. Samo badanie enzymu polega na pobraniu krwi z żyły odłokciowej i przekazanie jej do specjalistycznego laboratorium. Norma stężenia ALAT we krwi dorosłych osób stanowi 5-40 U/I, tj. 85-680 nmol/l. Na normy wpływa wiek, płeć, a także metoda oznaczania go w surowicy krwi. U noworodków prawidłowe wartości ALAT są wyższe i wahają się od 40 do 200 U/l, jednak wyniki badań najmłodszych zawsze należy konsultować ze specjalistą. Stężenie ALAT u dorosłych, które osiąga wartości 200-400 U/l lub wyższe, wskazuje na niebezpieczne stany i choroby, które rozwijają się w organizmie.
Kontakt ze specjalistą
Specjalista najpierw weryfikuje problemy z wątrobą, m.in. wirusowe zapalenie typu A, B lub C, toksyczne lub polekowe uszkodzenie narządu, inne uszkodzenia miąższu wątrobowego, zastój żółci (cholestazę wątrobową) lub marskość. Wyższy poziom aminotransferazy alaninowej świadczy o zawale mięśnia sercowego, mononukleozie zakaźnej albo uszkodzeniu mięśni szkieletowych, np. na skutek urazu. Niekiedy wiąże się z niewydolnością krążenia i niedoborami tlenu w tkankach (hipoksją). Badanie enzymu ALAT wykorzystywany jest przede wszystkim do oceny uszkodzeń komórek wątrobowych. Inne przyczyny wzmożonej aktywności enzymu sprawdza się przy pomocy wskaźników laboratoryjnych. Wyższe stężenie aminotransferazy alaninowej występuje także w czasie przyjmowania wielu leków, więc zawsze należy zwrócić się do lekarza.
